بخشی از بحرانهای محیط زیستی امروز ریشه در عدم اعتقاد رژیم پهلوی به مشارکت مردم دارد
سرپرست دفتر مشارکت مردمی و مسئولیت های اجتماعی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: صرفنظر از عدم مشروعیت رژیم برآمده از کودتای پهلویها، شاید بتوان گفت اگر این رژیم به نقش مشارکت مردم در اداره امور جامعه اعتقاد داشت، بیش از 98 درصد از مردم ایران به سرنگونی آن رأی نمیدادند.
به گزارش روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست، امیرعبدوس سرپرست دفتر مشارکت مردمی و مسئولیت های اجتماعی سازمان حفاظت محیط زیست در یادداشتی به مناسبت پیروزی انقلاب اسلامی آورده است: اداره امور مناطق تحت حفاظت محیط زیست با عنوان شکارگاههای سلطنتی، توسل به زورگویی در ارتباط با جوامع بومی بهرهبردار، رعیت تلقی کردن مردم حتی پس از تصویب لوایح ششگانه و انجام اصلاحات ارضی و بیتوجهی مطلق به حقوق و مطالبات مردمی از جمله عواملی بودند که ضمن منفور ساختن رژیم سلطنتی پهلوی در نگاه مردم، لطمات جبرانناپذیری بر پیکره محیط زیست کشور، بهخصوص در حیطه جلب اعتماد مردم به سازمان حفاظت محیط زیست و حمایت مردمی از تنوع زیستی، وارد کرده است که آثار آن نیز تاکنون علیرغم گذشت بیش از 45 سال از سرنگونی این رژیم مشهود است.
به عنوان مثال، هرینگتون مستشار آمریکایی که به دعوت سازمان حفاظت محیط زیست از سال 1348 لغایت 1355 بر تمامی اختیارات سازمان حفاظت محیط زیست تسلط داشت، در ابتدای دهه 1350 اقدام به زندهگیری 17 راس گورخر آسیایی از منطقه توران کرده و به پناهگاه حیات وحش خوشییلاق منتقل کرد. این اقدام نه تنها به دلیل وابسته بودن گونه گورخر آسیایی به مهاجرتهای فصلی افقی در عرض جغرافیایی از پشتوانه کارشناسی برخوردار نبود، بلکه به دلیل بیتوجهی آن رژیم، به جامعه بومی و وجود دیوار بلندی از بیاعتمادی میان مردم محلی و گارد محیط زیست شاهنشاهی، به نحوی با شکست مواجه شد که از این جمعیت فقط دو راس در زمان پیروزی انقلاب اسلامی در منطقه خوشییلاق باقی مانده بودند.
در آن سالها، رفتارهای خصمانه گارد محیط زیست با مردم محلی بر ایجاد حس تنفر مردم نسبت به مناطق تحت حفاظت و گونههای تحت حمایت دامن زده بود. لذا جوامع بومی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، همانگونه که به کاخهای شاهنشاهی حمله برده و اموال آن را تخریب مینمودند، به مناطق تحت حفاظت نیز که آنها را اموال شاه و خاندان سلطنت پهلوی میدانستند حمله برده و بسیاری از جمعیتهای جانوری را تا مرز نابودی رساندند تا حدی که تمامی جمعیت گورخر پارک ملی کویر از بین رفت.
اما نظام جمهوری اسلامی ایران با پیروی از آموزههای اسلامی و تحت رهنمودهای معمار کبیر انقلاب اسلامی(ره) و رهبر معظم انقلاب(مدظلهالعالی)، مردم ایران را ولینعمت و کارگزاران نظام را خادمین ملت دانسته و با جلب مشارکت مردمی در حوزههای مختلف از جمله حفاظت محیط زیست به نحوی عمل نموده است که امروزه آن دیوار بلند بیاعتمادی فروریخته و بیش از یک هزار تشکل فعال در قالب سازمانهای مردم نهاد در حمایت معنوی، علمی و عملی از ثروتهای محیط زیستی کشور یاریگر سازمان حفاظت محیط زیست هستند.
سطح مشارکت مردم در حفاظت از محیطزیست، در نظام جمهوری اسلامی ایران به سازمانهای مردم نهاد خلاصه نشده و ساختار جدیدی تحت عنوان خانههای محیطزیست در اغلب مناطق کشور تشکیل شده است که به عنوان حلقههای میانی دولت با مردم، میزان مشارکت علاقمندان به محیطزیست را روز به روز افزایش میدهند. به عنوان مثال در مناطقی که روزگاری جوامع بومی اطرافش گورخر آسیایی را از آن منقرض نموده بودند، امروزه همین جوامع در تمامی پروژههای آبرسانی، تأمین علوفه، سرشماری حیات وحش، اطفا حریق جنگلها و آموزش گروههای بیراهه نورد بازدید کننده نقش اساسی را برعهده گرفته و شاهدیم که جمعیت حیات وحش مناطق تحت حفاظت به نحو چشمگیری با حمایت مردمی رو به افزایش گذاشته و جمعیت جدیدی از گورخر آسیایی نیز به زیستگاههای قبلی معرفی و جمعیتی پویا و شرایطی امیدبخش را سپری میکنند.